Captain W.E. Johns’ helden (5) Steeley

In de jaren dertig was Captain Johns erg productief. Hij schreef veel Biggles-boeken, was hoofdredacteur van het blad Popular Flying en schreef daarnaast ook nog voor andere bladen. En hij schreef voor een volwassen publiek een vijfdelige serie over een zekere Steeley. Omdat ik een beeld wil geven van het complete oeuvre van Johns behandel ik deze serie nu ook.

Wie was Steeley?

Steeley was – hoe kan het ook anders bij Johns – de bijnaam van Deeley Montfort Delaroy, een ex-RFC piloot die teleurgesteld is in de houding van de Britse regering ten opzichte van oorlogsveteranen. Een teleurstelling die Johns volgens wijlen Marvel M.Wagenaar-Wilm zelf ook voelde. Marvel vertaalde overigens ook het korte Steeley-verhaal Steeley and the missing page. Daarnaast verscheen er nog een kort verhaal, Nazis in the New Forest.

Robin HoodSky High

Deze week heb ik het eerste deel uit de Steeley-reeks herlezen. Dat heette Sky high en verscheen in 1936 en begin jaren vijftig als Een ontstellend avontuur in het Nederlands. In zekere zin kun je het wel een ontstellend avontuur noemen, ja. Steeley blijkt een soort liefdadigheidsinstelling opgezet te hebben om oorlogslachtoffers en -weduwen te helpen. Hij kan daarbij wel wat hulp gebruiken en zoekt daarom zijn oude strijdmakker Eric “Tubby” Wilde op. Deze Tubby is overigens ook de verteller van het verhaal dat in de ik-vorm is geschreven.

Meer oude bekenden

Hoewel Steeley absoluut geen geweld gebruikt, opereert zijn organisatie niet geheel aan die kant van de wet die door de politie goedgekeurd wordt. Een agent, naar later blijkt een oude bekende, is hun op het spoor. Gelukkig worden Steeley en Tubby daarvoor gewaarschuwd door Brian Ballantyne, een zoon van een piloot die ook in het squadron van Steeley en Tubby zat. Steeley was medeschuldig aan diens dood omdat zijn roekeloze jacht op een Duits toestel zijn collega fataal werd toen hij te hulp schoot.

Het team is compleet

En begint aan een reis door Europa, valt van het ene avontuur in het andere. Er vallen mij een aantal zaken op aan het Sky high. In de eerste plaats valt meteen de al eerder genoemde vergelijking met Robin Hood op, maar dan uiteraard met moderne middelen. Niet geheel volgens de wet komt in vooroorlogse boeken van Johns nog wel vaker voor, zo houdt Biggles zich ooit bezig met drugssmokkel. Ten derde kan ik mij enigszins voorstellen dat dit boek Johns mogelijk in de problemen heeft gebracht.

Kritiek op Chambelain, herstel…

Het is een bekend gegeven dat W.E. Johns niet erg gelukkig was met de appeaasementpolitiek van premier Neville Chamberlain. Maar het boek dateert uit februari 1936 en Chamberlain werd pas in 1937 premier van het Verenigd Koninkrijk dus aan die politiek kan Johns niet hebben gefereerd. Hij verwijst ook nergens naar, maar het belangrijkste punt uit het verhaal is dat Steeley en consorten op het spoor komen van een Europees staatje dat zich samen met de Duitsers bewapent.

En daar waarschuwde Johns regelmatig tegen

Volgens zijn biografen Berresford Eliis en Schofield (By Jove – It’s Biggles!) waarschuwde Johns in zijn editorials van Popular Flying regelmatig tegen Duitse militaire agressie. Ze karakteriseren hem dan ook als “a miltant pacifist.” Dat is dus in Sky high duidelijk aanwezig.

Dit tweeledige engagement maakt het boek de moeite van het lezen waard.

Captain W.E. Johns en zijn creaties

De komende blogposts gaan over de schrijver in wie ik de meeste tijd heb gestoken. Ja, ik heb veel van zijn werk gelezen. Wat ik echter nog leuker vind is dat ik een (hopelijk groeiend) deel van zijn oeuvre heb mogen vertalen. Ik heb het dan natuurlijk over Captain W.E. Johns (189-1968). Hoewel, Captain was een rang die hij zichzelf toebedeelde. In werkelijkheid was zijn rang Flying Officer.

Captain W.E. Johns, zeg dat nog wat?

Mij zegt het veel. In de eerste plaats: Biggles, de piloot die halverwege de Eerste Wereldoorlog zijn debuut maakte, daarna avonturier en opnieuw oorlogsvlieger werd alvorens hij bij de Air Police tot ver in de jaren zestig de schrik van alle luchtvaartcriminelen werd. In vijftiger en zestiger in het Nederlands verschenen bij Het Spectrum in liefst 91 delen. In het Engels zelfs nog een aantal meer.

Biggles dus. Maar je zei: creaties?

Ja, want Johns schreef nog veel meer. Neem eens een kijkje op de site van de International Biggles Association. De BBC schreef ooit over leden van de I.B.A. dat ze er niet vreemd van zouden opkijken als sommige leden misschien dachten dat Biggles echt was. Dat weet ik niet, maar ik weet wel dat ik de I.B.A. een fantastische vereniging vind – en ja, ik ben lid, bestuurslid zelfs. Niet alleen stelde de vereniging mij in staat mijn collectie Biggles-pockets te completeren. Daarnaast mocht ik samen met de veel te jong gestorven voorzitter Marvel Wagenaar-Wilm mijn eerste Biggles-boeken vertalen, een reeks die we na haar dood hebben voortgezet.

Daarnaast geeft de vereniging 4 keer per jaar een Biggles News Magazine uit. Dat verschijnt al vanaf 1986 en de teller staat nu op nummer 144 (het blad verscheen jarenlang tweemaandelijks). Biggles News Magazine staat steeds weer vol interessante Johns, Biggles of gerelateerd nieuws. Ik schrijf zelf zelden voor BNM maar wil hier een compliment uitdelen aan hen die dat wel doen.

Maar nu ben ik dus afgedwaald.

Ik wilde gaan schrijven over welke andere helden Johns heeft geschreven. Dat zijn bijvoorbeeld:

  • Steeley (5 delen en een kort verhaal)
  • Worrals (11 delen en 3 korte verhalen)
  • Gimlet (10 delen en een kort verhaal)
  • Science fiction (10 delen).

Daarnaast nog een aantal op zichzelf staande jeugdboeken en een aantal fictiewerken voor volwassenen. Maar hij was ook een verwoed tuinier, zo blijkt uit een titel als The Passing Show (1937). En hij schreef 2 historische standaardwerken. Over luchtvaartgeschiedenis schreef hij Some milestones of aviation en over gedecoreerde piloten The Air V.C.’s. Beide boeken verschenen in 1935.

Het volledige overzicht van Johns’ Engelstalige werk is te vinden op de prachtiger site van Roger Harris: www.wejohns.com.

De komende zal ik eerst kort wast vertellen over Captain W.E. Johns en vervolgens wat over een aantal van zijn helden. En waarom dat en mijn medefans van de I.B.A. dat werk zo aanspreekt.